Τραγικό μήνυμα στο μπουκάλι

Τραγικό μήνυμα στο μπουκάλι PDF Εκτύπωση E-mail Ο ταξιδιωτικός οδηγός «Lonely Planet», με την επίκληση του ακατάλληλου της ποιότητας του νερού της βρύσης, συστήνει στους αναγνώστες του να πίνουν μόνο εμφιαλωμένο νερό κατά τις εξορμήσεις τους στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Εντός των συνόρων, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Με εξαίρεση κάποια νησιά των Κυκλάδων, στις περισσότερες περιοχές το νερό της βρύσης δεν έχει πολλά να ζηλέψει από το εμφιαλωμένο. Παρ’ όλα αυτά, το μάρκετινγκ των καταστημάτων εστίασης, ακόμα και των πιο ταπεινών, έχει σταδιακά επιβάλει το σερβίρισμα εμφιαλωμένου……νερού χωρίς να ζητηθεί από τον πελάτη, συνήθως ως μέρος του υποχρεωτικού κουβέρ, για λόγους καθαρά κερδοσκοπικούς. Ο κλάδος του εμφιαλωμένου νερού γνωρίζει αλματώδεις ρυθμούς ανάπτυξης στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον πλανήτη.Επιτραπέζιο, ανθρακούχο ή μεταλλικό, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ψευδαίσθηση της σιγουριάς και της ποιότητας που υπόσχεται η ετικέτα της συσκευασίας.Αυτό που αγνοεί ο ανυποψίαστος καταναλωτής είναι ότι το εμφιαλωμένο νερό είναι, επίσης, άρρηκτα συνδεδεμένο με την περιβαλλοντική καταστροφή του πλανήτη.Μόλις τον περασμένο μήνα, η δημοσιοποίηση μεγάλης έρευνας του Worldwatch Institute, που εδρεύει στη Ουάσιγκτον, επανέφερε το θέμα στο διεθνές προσκήνιο. Η περιβαλλοντική ζημιά ξεκινά από την πηγή, καθώς οι υδροφορείς εξαντλούνται από την υπερβολική άντληση. Δίπλα από τη στήλη με το κόστος της παραγωγής, εμφιάλωσης, συσκευασίας, αποθήκευσης, μεταφοράς και ψύξης του εμφιαλωμένου νερού, υπάρχει μια δεύτερη στήλη με το περιβαλλοντικό κόστος που επιφέρει το πλαστικό μπουκαλάκι πάνω στο τραπέζι.Στη συντριπτική του πλειονότητα, το νερό εμφιαλώνεται σε μπουκάλια από τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET), το οποίο είναι παράγωγο του αργού πετρελαίου. Θεωρητικά ανακυκλώνεται πιο εύκολα από μπουκάλια παλαιότερης γενιάς, αλλά το πρόβλημα προκύπτει όταν δεν ανακυκλώνεται καθόλου. Σύμφωνα με το Worldwatch Institute, μόλις το 23,1% των μπουκαλιών PET ανακυκλώθηκε στις ΗΠΑ το 2005 (μείωση κατά 16,6% σε σχέση με το 1995, όταν τα στοιχεία έδειχναν ρυθμούς ανακύκλωσης της τάξης του 39,7%).Αν τα ποσοστά ανακύκλωσης στην προηγμένη σ’ αυτά τα ζητήματα αμερικάνικη κοινωνία είναι τόσο χαμηλά, στην Ελλάδα, όπου ακόμα κι ο όρος «ανακύκλωση» παραμένει εν πολλοίς άνευ περιεχομένου, είναι σχεδόν μηδενικά ή, τέλος πάντων, κινούνται σε (χαμηλά) μονοψήφια νούμερα.Οι συγγραφείς της έρευνας σημειώνουν και την εντυπωσιακή διαφορά κόστους. Το εμφιαλωμένο νερό κοστίζει από 240 έως 10.000 φορές παραπάνω από το νερό της βρύσης! Σε τιμές ευρώ, το νερό του μπουκαλιού που πωλείται στις πιο ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες κοστίζει 375 ώς 750 ευρώ το κυβικό μέτρο, έναντι 0.375 ευρώ που κοστίζει η ίδια ποσότητα από τις βρύσες της Καλιφόρνιας, η οποία φημίζεται για την υψηλή ποιότητα νερού που διαθέτει!Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του Earth Policy Institute, για την παραγωγή των πλαστικών μπουκαλιών της αμερικάνικης αγοράς απαιτούνται 1,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ετησίως, ποσότητα αρκετή για να κάνουν επί ένα έτος τα ταξίδια τους 100.000 αυτοκίνητα. Το 90% δεν ανακυκλώνεται. Εμφιαλωμένο βρύσης«Εξοργιστική ματαιοδοξία» χαρακτήριζε από τη στήλη του, πριν από λίγους μήνες, την κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού ο αρθρογράφος των «Times» του Λονδίνου Giles Coren. Πιθανότατα και εξοργιστική βλακεία, έστω και από άγνοια.Στη μελέτη του Earth Policy Institute αναφερόταν ότι τουλάχιστον το 25% του εμφιαλωμένου νερού που χρυσοπληρώνουμε προέρχεται από τη... βρύση. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και ακολουθούν τη συγκεκριμένη πρακτική, σε κάποιες περιπτώσεις απλώς προσθέτουν μεταλλικά άλατα για να ενισχύσουν το μήνυμα της ετικέτας. Το Αquafina της PepsiCo και το Dasani της Coca Cola κατέχουν την πρώτη και δεύτερη θέση αντιστοίχως στις πωλήσεις στην αμερικάνικη αγορά. Και τα δύο προέρχονται από τη βρύση, με τη διαφορά (;) ότι έχουν περάσει από μια διαδικασία φιλτραρίσματος και καθαρισμού.Και όμως, η παγκόσμια κατανάλωση διπλασιάστηκε μέσα σε μόλις 8 χρόνια (1997-2005). Και σ’ αυτό τον τομέα, οι ΗΠΑ κατέχουν τα πρωτεία. Μόνο το 2005, οι αμερικανοί πολίτες έσβησαν τη δίψα τους καταναλώνοντας 28,6 δισεκατομμύρια λίτρα εμφιαλωμένου νερού. Το ίδιο χρονικό διάστημα τριπλασιάστηκε η κατανάλωση νερού (και ο όγκος πλαστικών μπουκαλιών) στην Ινδία, ενώ το Top 10 συμπληρώνουν η Κίνα, το Μεξικό, η Βραζιλία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ινδονησία, η Ισπανία και η Ιταλία.Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Εμφιαλωμένου Νερού (International Bottled Water Association), για το έτος 2005, στην ενδέκατη θέση βρισκόταν η Κύπρος. Σε κάθε κύπριο αντιστοιχούσαν κατά μέσο όρο σχεδόν 100 λίτρα νερό του μπουκαλιού ετησίως.Μια χρονιά νωρίτερα, το 2004, είχαμε πιει παγκοσμίως 154 δισεκατομμύρια λίτρα εμφιαλωμένου νερού! Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με το Worldwatch Institute, το 35% με 50% των κατοίκων των αστικών κέντρων της Ασίας και της Αφρικής δεν έχει επαρκή πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό. Σε απόλυτους αριθμούς, ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι στις χαροκαμμένες πολιτείες του πλανήτη δεν έχουν καν νερό να πιουν. Δεν είναι πως έχουν άδικο οι συγγραφείς του «Lonely Planet». «Σκέψου έξω απ’ το μπουκάλι»«Think outside the bottle» είναι ο τίτλος και το μήνυμα μαζί τής καμπάνιας που έχει ξεκινήσει στις ΗΠΑ με στόχο την ενημέρωση του πολίτη και την αποδόμηση του προϊόντος. Η Coca Cola, η PepsiCo και η Nestle έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Οι υποστηρικτές της εκστρατείας υποστηρίζουν, μεταξύ άλλων, ότι η εμπορευματοποίηση του νερού υπονομεύει την αρχή ότι η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό αποτελεί δικαίωμα για κάθε πολίτη. Οι εταιρείες αντιπαρέρχονται τις κατηγορίες, επικαλούμενες το επιχείρημα ότι οι πωλήσεις τους αποτελούν πολύ μικρό κομμάτι της παγκόσμιας προσφοράς, αλλά και την υποστήριξη που παρέχουν σε προγράμματα στήριξης δημοσίων έργων για τη βελτίωση του πόσιμου νερού.Η Coca Cola, σε συνεργασία με φορείς όπως το World Wildlife Fund, στηρίζει οικονομικά κάπου 70 πρότζεκτ αυτού του είδους σε 40 χώρες, ενώ η Starbucks διαθέτει μέρος των εσόδων της από το εμφιαλωμένο Ethos Water – το οποίο διανέμεται από την Pepsi – σε έργα υποδομής για πόσιμο νερό σε χώρες του Τρίτου Κόσμου.Και το δικό μας ΖΑΓΟΡΙ, σύμφωνα με διαφημιστικές καταχωρήσεις των τελευταίων εβδομάδων, στηρίζει έργα για να έχουν πόσιμο νερό οι απόκληροι της Κένυας.Τα επιχειρήματα δεν πείθουνΠριν από λίγες εβδομάδες, ο αρθρογράφος του περιοδικού «Fortune Marc Guthner» ξεκινούσε το κείμενό του για το κίνημα κατά του εμφιαλωμένου νερού παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα ενός συγκριτικού τεστ κόστους, που έκανε στο πρατήριο βενζίνης της γειτονιάς του. Ένα μπουκάλι εμφιαλωμένου νερού Aquafina έχει την ίδια τιμή με ένα μπουκάλι Pepsi (προϊόντα της ίδιας εταιρείας), αλλά είναι τρεις φορά πιο ακριβό από τη βενζίνη.Οι αντιδράσεις κατά της Coca Cola, της PepsiCo και της Nestle εντείνονται. Ο δήμαρχος του Σολτ Λέικ, Rocky Anderson, έδωσε εντολή να διακοπεί η διανομή εμφιαλωμένου νερού στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου.Σύμφωνα με το δημοσίευμα του «Fortune», στη γενική συνέλευση της Coca Cola τον περασμένο Απρίλιο, ομάδα μικρομετόχων, σε συνεργασία με γκρουπ ακτιβιστών, κατέθεσε ψήφισμα ζητώντας από την εταιρεία να δώσει στοιχεία για την προέλευση και την ασφάλεια του εμφιαλωμένου νερού της. Απέσπασαν το 7% των ψήφων.Την ίδια στιγμή, υπό την πίεση των ακτιβιστών, αρκετά εστιατόρια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχουν αρχίσει να αποσύρουν το εμφιαλωμένο νερό από το μενού και τα ψυγεία τους.Στην καμπάνια συμμετέχουν ακόμα και θρησκευτικές οργανώσεις. Η Θρησκευτική Ειδησεογραφική Υπηρεσία (Religious News Service) δημοσίευσε άρθρο στην ιστοσελίδα www.beliefnet.com και στο περιοδικό «The Christian Century», υποστηρίζοντας το ακτιβιστικό κίνημα. «Τον Οκτώβριο (σ.σ.: του 2006), ο Εθνικός Συνασπισμός Αμερικανών Καλογραιών, ένα προοδευτικό γκρουπ που εκπροσωπεί 1.200 αμερικανίδες καλόγριες, υιοθέτησε ψήφισμα βάσει του οποίου καλούνται τα μέλη του να μην αγοράζουν εμφιαλωμένο νερό αν δεν είναι απολύτως απαραίτητο» ανέφερε, μεταξύ άλλων, η αρθρογράφος Rebecca U. Cho στο ρεπορτάζ. Διοξείδιο του άνθρακα«Για τη διάθεση των δύο δισεκατομμυρίων και πλέον μπουκαλιών εμφιαλωμένου νερού που καταναλώνουν οι βρετανοί ετησίως, ένα τέταρτο εκ των οποίων προέρχεται από το εξωτερικό, οι εταιρείες εμφιαλωμένου νερού παράγουν 33.200 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, κάτι λιγότερο από ό,τι οι καταναλωτικές ανάγκες ηλεκτρικού ρεύματος 20.000 κατοικιών και ίσο με τις ενεργειακές ανάγκες 6.000 κατοικιών.Το βασικό περιβαλλοντικό κόστος προέρχεται από τη μεταφορά – περίπου το ένα πέμπτο των μπουκαλιών εισάγονται από τη νοτιοανατολική Γαλλία –, αλλά υπάρχει επίσης το κόστος που συνδέεται με την παραγωγή και απόρριψη των μπουκαλιών».«Times» του Λονδίνου (18.2.2006) Η Coca Cola και το νερό της βρύσης«Dasani» είναι η μάρκα εμφιαλωμένου νερού της Coca Cola, που βγήκε στην αμερικάνικη αγορά το 1999 και πολύ γρήγορα σκαρφάλωσε στη δεύτερη θέση στα chart των πωλήσεων. Στις αρχές του 2004, η πολυεθνική αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα να κατακτήσει την αγορά της Μεγάλης Βρετανίας. Ο προϋπολογισμός της καμπάνιας για την προώθηση του προϊόντος ξεπερνούσε τα δέκα εκατομμύρια ευρώ.Ο εμπορικός επεκτατισμός του πολυεθνικού κολοσσού, όμως, σκάλωσε μέσα σε λίγες μόλις εβδομάδες. Στις αρχές Μαρτίου, τα βρετανικά ΜΜΕ ενημέρωναν το κοινό ότι η πηγή προέλευσης του «εξαιρετικής ποιότητας» νερού ήταν οι δημοτικοί αγωγοί μεταφοράς ύδατος που κατέληγαν στο εργοστάσιο της εταιρείας, στο Σίντκαπ του Κεντ. Νερό από τη βρύση, με άλλα λόγια.Οι αρμόδιοι υπάλληλοι της εταιρείας δεν είχαν άλλη επιλογή από το να παραδεχτούν το γεγονός, φροντίζοντας ωστόσο να προσθέσουν ότι το νερό, πριν καταλήξει στην πλαστική φιάλη, περνάει μέσα από μια υπερσύγχρονη διαδικασία φιλτραρίσματος που κάνει τη διαφορά. Μάλιστα, οι αρμόδιοι δήλωναν εκείνες τις μέρες ότι η τεχνική που χρησιμοποιούν «είχε τελειοποιηθεί στα εργαστήρια της NASA».Λίγες μέρες αργότερα, ο «Guardian» (20 Μαρτίου) φρόντιζε να καταρρίψει και αυτόν τον ισχυρισμό, σημειώνοντας απλώς ότι η τεχνική της «αντίστροφης όσμωσης» (reverse osmosis) στην οποία αναφερόταν η εταιρεία είναι μια πολύ απλή διαδικασία που χρησιμοποιείται και στα πιο απλά φίλτρα νερού οικιακής χρήσης.Στο μεταξύ, το μάρκετινγκ του προϊόντος είχε δεχθεί ένα ακόμα γερό πλήγμα. Σε δείγμα νερού Dasani είχε βρεθεί επικίνδυνα υψηλή ποσότητα βρωμικών ιόντων (από τη φυσική πηγή του... Τάμεση) και το προϊόν αποσύρθηκε εκείνες τις μέρες από όλα τα βρετανικά ράφια. Πιο ακριβό από τη βενζίνηΛιγότερο από ένα ευρώ το λίτρο (για την ακρίβεια, 0,979 σε πρατήριο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του υπουργείου Ανάπτυξης) ήταν η τιμή της αμόλυβδης βενζίνης στην Αθήνα στις αρχές Ιουνίου. Ένα ευρώ ήταν η τιμή που πληρώσαμε για δύο μικρά μπουκάλια PET με εμφιαλωμένο νερό (ένα λίτρο, δηλαδή) σε περίπτερο του κέντρου.

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ - ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΣΑΤΙΡΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ